Imprimir

Miles de amigos despediron, en Santiago e Outeiro de Rei, ao patriarca da literatura galega.

Digo Manuel María e digo amizade e gratitude infinita.

mm_xurxo_souto_1Neste tempo de despedida, a carón do seu nome, xorde tamén o profundo sentimento de orfandade que deixa a perda dun verdadeiro mestre.

Manuel María, un poeta fundamental na literatura galega do século XX. E, sobre todo, un ser excepcional que para a nosa fortuna foi veciño desta cidade e iluminou A Coruña toda coa súa palabra.

Lembro a derradeira vez que o visitei, hai pouco máis dunha semana, no hospital Abente y Lago. Coma sempre, rimos, soñamos, viaxamos, emocionámonos a eito. Falamos -perdón-, faloume do seu amigo Celso Emilio Ferreiro. Da intensidade lírica do poeta de Celanova, da facilidade tasqueira que tiña para armar versos de escarnio, e da súa nula habelencia na arte de cociñar caldeiradas. Díxenlle que tiña pensado ir á romaría da Nosa Señora da Peneda, nos outeiros do Gerés, e relatoume, emocionado o seu encontro en Coimbra con Miguel Torga, o autor dos contos máis fermosos das montañas galegas de Tras-os-Montes. Despois tiramos cara San Andrés de Teixido, e souben de Manuel Miragaia, un crego, chairego de nación -como el gustaba dicir- que misaba con escopeta ao lombo, dende que un romeiro listo subiu á Capelada para lle roubar o diñeiro da colecta. Houbo tamén tempo para as novidades literarias, o argumento foi “Territorio da desaparición”, do chairego-coruñés Miguel Anxo Fernán Vello, un libro que, segundo Manuel, sinala e significa, tras dunha etapa de predominio estético-culturalista o reencontro coa palabra social na poesía galega.

Citei este encontro persoal, porque -como dixo Méndez Ferrín- eu son o exemplo que máis a man teño. Estou certo que centos, miles de persoas poderían relatar experiencias parecidas: minutos de conversa a rabuñar a felicidade. Tal era o plan vital do mestre. Formulouno expresamente no seu poema “Aínda teño a esperanza”: “dialogar persoa a persoa/ face a facer”, por “todas as parroquias de Galiza/ lugares e casais”. Un proxecto que cumpriu en plenitude e que o conduciu, polos camiños máis humildes, ata a sabedoría.

Por iso, estes días, as honras fúnebres convertéronse na apoteose da palabra amizade. Actos de dor, mais ao tempo de inmenso orgullo, ao comprobar o decoro e o cariño con que Manuel foi honrado tamén no momento da despedida. O xoves e o venres, miles de persoas acudiron a darlle o derradeiro adeus ao seu corpo envolto na bandeira galega, coa estrela vermella segundo el gustaba, no Panteón de Galegos Ilustres, en San Domingos de Bonaval. Ben perto á súa Rosalía. Nun salón contiguo, como un eco de vida, escolares, poetas, actores, músicos compartían a súa palabra. No serán do venres cadaleito foi conducido ata á súa vila natal: Outeiro de Rei. E celebrouse o funeral, na capela de Santa Isabel, a carón do Miño, a ermida que o propio Manuel fixo restaurar co único argumento do seus versos.

Manuel María, o rapaz da Casa de Hortas que dende moi novo foi consciente dun grande poder do que era posuidor: a palabra.

Palabra lírica disposta a comprometerse, no ermo escuro da posguerra, coa lingua do seu país. Palabra iluminada que foi quen de facer agromar todo un cosmos: a Terra Chá.

Palabra firme, constante, militante, sempre ao servizo dos que sofren no mundo, principiando por este anaco de planeta que se chama Galiza.

Digo Manuel e digo gratitude infinita.

Manuel María que nos fixeches mellores coa túa palabra. Abenzoado sexas por tal herdanza.

A LUZ RESUCITADA

De toda a súa obra, inmensa, permítanme que escolla como homenaxe un dos poemas do libro “A Luz Resucitada”, o dedicado a Saleta, a compañeira. Un chisco de solaz para a quen ten que vivir con tanta ausencia:

mm_xurxo_souto_2“Non sei como agradecer tanta tenrura,
tantos días usados en común,
tantas horas de plenitude,
tanta beleza que enterraches en min,
tanta luz gastada simplemente
en ollarme envellecer: oficio duro,
doente, fatal e inevitábel.
Eu só teño, para celebrar a túa
nidia e inmarcersíbel primavera,
esa melancolía señardosa
semellante, cecais, a unha camelia
e as palabras murchas e acedas
que intentan florecer nos meus poemas”.